istock
Έχουμε δει τις μαμάδες, τις θείες, τις μεγαλύτερες φίλες μας να κρατάνε μια βεντάλια και να κάνουν αέρα, γιατί νιώθουν ξαφνικά εξάψεις ακόμα και τον χειμώνα. Τις έχουμε δει να ξενυχτούν, να αλλάζουν ενίοτε διάθεση χωρίς προφανή λόγο. Τώρα αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε κι εμείς τα πρώτα σημάδια στο σώμα και στον ψυχισμό μας.
Προσωπικά, έχω αρχίσει να παχαίνω πολύ εύκολα ακολουθώντας το ίδιο διαιτολόγιο, με το λίπος να αποθηκεύεται για πρώτη φορά στην κοιλιά, πονάω πολύ περισσότερο πριν αδιαθετήσω και η ροή του αίματος διαρκεί τώρα λιγότερες ημέρες. Φίλες μου μου εμπιστεύονται ότι αισθάνονται θυμό ως και οργή μία ημέρα πριν αδιαθετήσουν –κάτι που δεν είχαν βιώσει ποτέ στο παρελθόν– και αυτό τις τρομάζει. Άλλες (όπως κι εγώ) ξυπνάμε στις τέσσερις το πρωί και κοιτάμε το ταβάνι.
Κοινός τόπος, όμως, είναι ότι δεν είμαστε προετοιμασμένες ούτε σωστά ενημερωμένες γι’ αυτή τη μεγάλη μετάβαση στη ζωή μας: το μεγάλο Ε της Εμμηνόπαυσης. Κι αυτό γιατί συνήθως ακούμε διάσπαρτα πληροφορίες, εμπειρίες, γνώμες, αλλά δε φροντίζουμε να αναζητήσουμε σωστή πληροφόρηση όταν είμαστε ακόμη στην αρχή της δεκαετίας των 40.
Ίσως γιατί νομίζουμε πως είναι μια διαδικασία που θα ξεκινήσει πολύ αργότερα, ίσως, πάλι, γιατί δε θέλουμε να το σκεφτούμε, πέφτοντας σε μία ακόμα παγίδα που έχει στηθεί για τις γυναίκες, τη διαδεδομένη μέχρι πρότινος αντίληψη ότι η εμμηνόπαυση ισούται με τη δύση της θηλυκότητας και του ερωτισμού.
Κι όμως, το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στον εαυτό μας είναι ακριβώς το αντίθετο: Να πληροφορηθούμε από νωρίς για τη διαδικασία της εμμηνόπαυσης, ώστε να φροντίσουμε τον εαυτό μας και να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας να μεταβεί όσο πιο βελούδινα γίνεται στην επόμενη φάση της ζωής μας.
Ήταν μια μεγαλύτερη σε ηλικία φίλη μου –η οποία υποφέρει από έντονους πονοκεφάλους, έχει πάρει κι εκείνη κιλά χωρίς να έχει αλλάξει κάτι στη διατροφή της και βιώνει πολλές συναισθηματικές μεταπτώσεις– που με πληροφόρησε ότι στο Αρεταίειο Νοσοκομείο λειτουργεί ειδικό τμήμα που έχει ως στόχο την ενημέρωση και τη φροντίδα των γυναικών στην εμμηνόπαυση. Πρόκειται για το Τμήμα Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης που ανήκει στη Β' Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο λειτουργεί μάλιστα από το 1988.
Αναζητήσαμε την Ειρήνη Λαμπρινουδάκη, καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης, επιστημονική διευθύντρια της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης και Ανδρόπαυσης (EMAS) και αρχισυντάκτρια του επίσημου περιοδικού της EMAS, Maturitas, προκειμένου να λύσουμε κάποιες από τις βασικές απορίες όλων μας.
Ποιος είναι ο επίσημος ορισμός της εμμηνόπαυσης;
Ως εμμηνόπαυση ορίζουμε τη διακοπή της εμμήνου ρύσεως για 1 χρόνο μετά την ηλικία των 45 ετών. Διαφορετικά, μια γυναίκα, αν τυχόν αδιαθετεί έστω και ακανόνιστα, βρίσκεται στη φάση της περιεμμηνόπαυσης, δηλαδή στη φάση μετάβασης από τις φυσιολογικές περιόδους στην εμμηνόπαυση.
Υπάρχει μια διαδεδομένη αντίληψη ότι θα πρέπει να αναμένουμε την εμμηνόπαυση ανάλογα με το πότε παρουσιάστηκε στη μητέρα μας και όχι με το πότε αδιαθετήσαμε. Είναι σωστή αυτή η αντίληψη;
Ναι, είναι σημαντικός ο παράγοντας της κληρονομικότητας, όμως δεν είναι δεσμευτικός. Η εμμηναρχή δεν παίζει ρόλο στην εμμηνόπαυση. Πολλές φορές σε γυναίκες που σταματάει νωρίς η περίοδος (σε ηλικία μικρότερη των 45 ετών) διαπιστώνουμε ότι στο οικογενειακό περιβάλλον υπάρχουν περιστατικά πρώιμης εμμηνόπαυσης.
Πότε θα λέγαμε ότι μπαίνουμε συνήθως στην εμμηνόπαυση;
Θα λέγαμε ότι ο μέσος όρος βρίσκεται στα 50-52 έτη. Ωστόσο, μια γυναίκα μπορεί να βιώνει συμπτώματα ακόμα και 4 ή 5 χρόνια πριν από την τελευταία της περίοδο.
Όμως, για να έχει μια γυναίκα συμπτώματα, σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουν ξεκινήσει οι διαταραχές στον κύκλο. Δηλαδή, όσο η περίοδος είναι τακτική, έρχεται δηλαδή κάθε μήνα, συνήθως δε δημιουργούνται συμπτώματα. Ωστόσο, αυτό που μπορεί να παρατηρήσει μια γυναίκα πριν διαταραχθεί ο κύκλος της είναι το αν γίνεται μικρότερος, π.χ. να αδιαθετεί κάθε 22-23 ημέρες αντί για 28 ημέρες.
Αυτή η αλλαγή μάς δείχνει ότι έχει αρχίσει να μειώνεται η εφεδρεία των ωοθηκών, ότι αρχίζει ο αριθμός των ωοθυλακίων να γίνεται μικρότερος και είναι ένδειξη της πτώσης της γονιμότητας. Εμείς δε θεραπεύουμε μια γυναίκα που βρίσκεται ακόμη σε αυτό το στάδιο, όμως, αν παρατηρήσει κάτι τέτοιο και επιθυμεί να κάνει παιδιά, θα τη συμβουλεύαμε να επισπεύσει τη διαδικασία.
Τι ισχύει για την ορμονοθεραπεία και γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη φοβία;
Για την ορμονοθεραπεία έχουμε δύο μεγάλες κατηγορίες γυναικών: τις γυναίκες άνω των 45 ετών και τις γυναίκες κάτω των 45 ετών. Έχουμε θέσει αυτό το ηλικιακό όρο για να μπορούμε να λειτουργούμε και να κάνουμε τις εκτιμήσεις και βέβαια αυτό εξατομικεύεται.
Κάτω από τα 45 έτη μιλάμε για "πρώιμη εμμηνόπαυση" και η πρώιμη εμμηνόπαυση είναι νόσος, όπως π.χ. ο υποθυρεοειδισμός. Σε αυτή την περίπτωση οι ωοθήκες σταματούν να λειτουργούν πολύ πιο νωρίς από την ηλικία και άρα θα πρέπει να χορηγηθεί ορμονική θεραπεία ώστε να αποκτήσουν και πάλι περίοδο. Ο διάχυτος φόβος αφορά τον καρκίνο του μαστού, όμως πλέον οι ορμόνες που χορηγούνται είναι φυσικές. Έτσι, μια γυναίκα διατρέχει τον κίνδυνο που θα διέτρεχε αν αδιαθετούσε από μόνη της.
Κακώς ενοχοποιείται η ορμονοθεραπεία;
Ναι, αρκεί να χορηγούνται φυσικές ορμόνες, ίδιες με αυτές που παράγουν οι ωοθήκες και όχι συνθετικές.
Ορμονοθεραπεία: Οι απαντήσεις σε 8 βασικά ερωτήματα
Τι έχει αλλάξει σχετικά με την ορμονοθεραπεία σήμερα;
Η ορμονοθεραπεία άρχισε να εφαρμόζεται από το 1950 και έχει λειτουργήσει ως ένα εκκρεμές. Ξεκίνησε το ’50, έδειξε θεαματικά αποτελέσματα. Φτάσαμε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με το 70% περίπου των γυναικών να κάνει ορμονοθεραπεία στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, με συνθετικά σκευάσματα όμως, που είναι πιο εύκολα στην παρασκευή τους.
Στις αρχές της δεκαετίας δημοσιεύτηκαν μεγάλες έρευνες που έδειχναν αύξηση των περιστατικών καρκίνου του μαστού στις γυναίκες που λάμβαναν ορμονοθεραπεία, όπως και θρομβώσεων. Έτσι, μέχρι το 2010-2015 καμία σχεδόν γυναίκα δεν έκανε πλέον ορμονοθεραπεία. Σήμερα, όμως, ξέρουμε με βάση νεότερα δεδομένα ότι, αν επιλέξουμε τις γυναίκες που έχουν όντως ανάγκη την ορμονοθεραπεία και δώσουμε φυσικές ορμόνες, μπορούμε να τις χορηγήσουμε με ασφάλεια.
HEALTH FILES MENOPAUSE | Οι 3 απαραίτητες βιταμίνες
Τι ισχύει για τις γυναίκες άνω των 45 ετών;
Σε αυτή την ομάδα γυναικών χορηγείται ορμονοθεραπεία μόνο στις γυναίκες που υποφέρουν από συμπτώματα, δε χρειάζονται δηλαδή όλες οι γυναίκες σε εμμηνόπαυση ορμονοθεραπεία.
Τα συνήθη συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι οι εξάψεις, ο κακός ύπνος, η κατάθλιψη, οι διαταραχές μνήμης, ο πόνος στα κόκαλα, οι μυαλγίες, η ξηρότητα στον κόλπο, όλα συμπτώματα που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής μιας γυναίκας.
Σε αυτές τις γυναίκες δεν κάνουμε υποκατάσταση των ορμονών, αλλά χορηγούμε χαμηλότερες δόσεις από εκείνες δηλαδή που θα παρήγαγε ο οργανισμός. Και βέβαια μιλάμε πάντα για φυσικές ορμόνες. Κάνουμε, δηλαδή, μερική υποκατάσταση για να αμβλυνθούν τα συμπτώματα.
Δίνουμε δηλαδή χρόνο στον οργανισμό να προσαρμοστεί στις αλλαγές;
Ναι, σωστά, αυτό συμβαίνει.
Ποια είναι τα νοσήματα που σχετίζονται άμεσα με την εμμηνόπαυση;
Με την εμμηνόπαυση αυξάνεται κατακόρυφα ο κίνδυνος οστεοπόρωσης, ιδίως τα πρώτα 5-6 χρόνια είναι τα πιο επίφοβα για την πτώση της οστικής πυκνότητας.
Είναι τα καρδιαγγειακά προβλήματα, ο διαβήτης, η υψηλή χοληστερίνη, η υψηλή πίεση, η αύξηση του λίπους στην κοιλιά (αυτό που αποκαλούμε "ανδρική κατανομή του λίπους"), όπως και νοητικές διαταραχές. Η άνοια, για παράδειγμα, μπορεί να προκύψει νωρίτερα, αν και η διαδικασία της εμμηνόπαυσης ξεκινήσει πιο νωρίς.
Τι μπορεί να κάνει μια γυναίκα για να προστατέψει την υγεία της κατά το στάδιο της εμμηνόπαυσης;
Πρέπει, κατ’ αρχάς, να προσέξει πολύ το βάρος της, καθώς το βάρος ανεβαίνει γιατί αλλάζει ο μεταβολισμός, γεγονός που σχετίζεται με την πτώση των οιστρογόνων και της μυϊκής μάζας.
Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ο βασικός μεταβολισμός μειώνεται κατά 500 θερμίδες περίπου ημερησίως. Έτσι, αν δεν αλλάξουμε κάτι στον τρόπο ζωής, το βάρος ανεβαίνει. Κατά μέσο όρο μια γυναίκα από την ηλικία των 40 ετών ως τα 60 έτη θα πάρει 10-15 κιλά.
Θα συμβουλεύατε τις γυναίκες να ακολουθήσουν κάποια ειδική διατροφή;
Θα έλεγα να προσέξουν την ποσότητα και να αυξήσουν τη δαπάνη της ενέργειας. Και δε χρειάζεται απαραίτητα να πηγαίνουν στο γυμναστήριο, αλλά να κάνουν οτιδήποτε κινητοποιεί το μυϊκό σύστημα και μπορεί να ενταχθεί στη ρουτίνα τους. Τυπικά, θα λέγαμε 30 λεπτά γρήγορο περπάτημα κάθε μέρα ή 1 ώρα δυναμική γυμναστική τρεις φορές την εβδομάδα.
Θα έπρεπε να κάνουν κάποιες ειδικές εξετάσεις ετησίως προληπτικά για την υγεία τους;
Όσον αφορά την οστεοπόρωση, καλό είναι να πραγματοποιηθεί μία εξέταση οστικής πυκνότητας στη φάση μετάβασης στην εμμηνόπαυση και, ανάλογα με το αποτέλεσμα και τους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου που θα κρίνει ο γιατρός της, να επαναλαμβάνεται η εξέταση κάθε 1-5 χρόνια, ανάλογα με το προφίλ κάθε γυναίκας.
Όσον αφορά τη λειτουργία της καρδιάς, θα πρέπει να ελέγχεται μία φορά τον μήνα η αρτηριακή πίεση, γιατί μετά την εμμηνόπαυση τα πρώτα 5 χρόνια είναι τα πιο επίφοβα για την εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης. Θα ήταν καλό, επίσης, να γίνεται μια αιματολογική εξέταση ετησίως για να ελέγχονται το σάκχαρο, τα λιπίδια, η νεφρική και η ηπατική λειτουργία.
Καλό θα ήταν, τέλος, να κάνει μια γυναίκα έναν καρδιολογικό προληπτικό έλεγχο (με καρδιογράφημα και υπερηχογράφημα καρδιάς) που δε χρειάζεται απαραίτητα να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο (θα την καθοδηγήσει εξατομικευμένα ο γιατρός της).
Είναι επαρκώς ενημερωμένοι οι γενικοί ιατροί, για να κατευθύνουν σωστά μια γυναίκα που βρίσκεται στη φάση της εμμηνόπαυσης;
Όχι ιδιαίτερα. Οι γενικοί ιατροί και οι παθολόγοι ακολουθούν τις οδηγίες για τον γενικό πληθυσμό και δεν εξατομικεύουν στις ανάγκες της γυναίκας κατά την εμμηνοπαυσιακή μετάβαση.
Υπάρχει κενό ως προς αυτή την ειδική ομάδα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας;
Ναι, θεωρώ ότι υπάρχει κενό σε αυτό τον τομέα. Αυτό το κενό φιλοδοξούμε να καλύψουμε με τις εκδηλώσεις της Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης.
Η Εταιρεία μας διοργανώνει τακτικά συνέδρια για την ενημέρωση των ιατρών όλων των ειδικοτήτων που ασχολούνται με την υγεία της γυναίκας. Πρόσφατα η Εταιρεία μας εξέδωσε οδηγό εμμηνόπαυσης που απευθύνεται στο κοινό, έτσι ώστε να ενημερωθούν οι γυναίκες έγκυρα και να απευθύνονται στους ειδικούς όταν απαιτείται.
Για να επισκεφθεί κάποια γυναίκα τη Μονάδα Εμμηνόπαυσης στο Αρεταίειο Νοσοκομείο θα πρέπει να έχει κάνει προηγουμένως εξετάσεις;
Και να μην έχουν γίνει οι εξετάσεις, μπορούν να συνταγογραφηθούν από το τμήμα μας. Σε κάθε περίπτωση οι εξετάσεις που διενεργούνται έχουν αναρτηθεί και στο site της Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης, emmino.gr.
Γιατί, κατά τη γνώμη σας, παραμένει ταμπού να συζητάμε για την εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση στη συνείδηση του κόσμου είναι συνυφασμένη με το γήρας. Οι γυναίκες πολλές φορές αισθάνονται άσχημα να μοιραστούν μια εμπειρία που σηματοδοτεί το τέλος της "θηλυκότητας", συνθήκη που σαφώς δεν ισχύει.
Άλλοτε οι γυναίκες νιώθουν ευάλωτες και έχουν ενοχές, ειδικά αν αρχίσει νωρίς η εμμηνόπαυση. Σκέφτονται ότι ο τρόπος ζωής τους δεν ήταν ο κατάλληλος και ότι η πρόωρη εμμηνόπαυση προέκυψε από δικά τους λάθη.
Επιπλέον, επειδή συνήθως βρίσκονται στο απόγειο της καριέρας τους σε αυτές τις ηλικίες, δε θέλουν να δείξουν σημάδια αδυναμίας στον επαγγελματικό τους χώρο.
Και ψυχολογικά πώς μπορεί να επηρεάσει μια γυναίκα την εμμηνόπαυση;
Με κρίσεις πανικού και άγχους, κατάθλιψη, εναλλαγή συναισθήματος. Είναι πολύ συχνά αυτά τα συμπτώματα, τα οποία πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι βελτιώνονται πολύ με την ορμονοθεραπεία.
Σύμφωνα με την εμπειρία σας, οι γυναίκες έχουν την υποστήριξη από τους συντρόφους τους;
Ανάλογα με την περίπτωση. Όμως, είμαι στην ευτυχή θέση να σας πω ότι έρχονται συχνά ζευγάρια στο ιατρείο αναζητώντας τη λύση μαζί.
Τι προσφέρει το Τμήμα Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης του Αρεταίειου Νοσοκομείου
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
