Detox ντοπαμίνης: Τι είναι, γιατί και πώς θα το κάνουμε;

Χάρη στην τεχνολογία, σήμερα η ζωή μας είναι γεμάτη κάθε στιγμή με κάτι καινούριο. Η πρόσβαση σε αμέτρητες ιστοσελίδες, μέσω των οποίων μπορείς να έχεις ψυχαγωγία, γνώση και χαλάρωση χωρίς καν να σηκωθείς από τον καναπέ σου, σε κρατά μεν σωματικά αδρανή, αλλά πνευματικά υπερδραστήρια. Και γιατί αυτό είναι αρνητικό; Γιατί στην πράξη καταλήγουμε κοινωνικά αποστασιοποιημένοι, χωρίς κίνητρα και αρκετά στρεσαρισμένοι και όλα αυτά χωρίς να μπορούμε εύκολα να τα αναγνωρίσουμε, άρα και να τα αντιμετωπίσουμε. Σ

την πραγματικότητα, σήμερα 210 εκατομμύρια άνθρωποι παλεύουν με τον εθισμό στο Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάτι που σχετίζεται με αρνητικές αλλαγές σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου. Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες που καταγράφουν 5 ώρες ενασχόλησης τη μέρα στα τηλέφωνά τους με παιχνίδια ή με chat rooms έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης.

Αυτή η υπεραπασχόληση με τα multimedia (για παράδειγμα, ελέγχεις τα μηνύματα του ηλεκτρονικού σου ταχυδρομείου στον υπολογιστή ενώ παρακολουθείς συγχρόνως την αγαπημένη σου σειρά στο Netflix, τσεκάρεις το Insta για να δεις πόσα like έχει η ανάρτησή σου και φυσικά απαντάς και σ’ εκείνο το chat που μιλάς με τις φίλες σου) σταθερά και σταδιακά μειώνει τη λειτουργική και μακροπρόθεσμη μνήμη σου, ενώ εσύ είσαι βυθισμένη σε έναν παράλληλο hi-tech κόσμο. Αυτοί είναι μόνο μερικοί από τους λόγους για τους οποίους αρχίζει να αναπτύσσεται ένα κίνημα που θα μας απομακρύνει από την τεχνολογία.

Οι επαΐοντες της Silicon Valley μιλούν για τη νέα μεγάλη τάση που μας θέλει να απομακρυνόμαστε από την τεχνολογία υπέρ της διάθεσης του χρόνου μας στην πρόσωπο με πρόσωπο επαφή. Όλο αυτό βρίσκει βήμα μέσα από μια εντελώς πρωτόγνωρη πρακτική που συστήνεται ως "νηστεία της ντοπαμίνης" και η οποία θέλει να μας σώσει από τον τεχνολογικό μας εθισμό, αλλά και από μια σειρά άλλων καταστροφικών παρορμητικών συμπεριφορών.

Τι είναι η "νηστεία της ντοπαμίνης";

Παρότι δεν υπάρχει επίσημος ορισμός, η "νηστεία της ντοπαμίνης" συχνά περιλαμβάνει την αποφυγή των δραστηριοτήτων που αποσπούν την προσοχή ή προκαλούν ευχαρίστηση ή ακόμα και αποσπούν την προσοχή επειδή προκαλούν ευχαρίστηση (εδώ μπορείς να σκεφτείς το Facebook, το Instagram, το Netflix, αλλά και κάποια εξαιρετικά εύγευστα φαγητά, όπως η πίτσα, το σεξ, τη μουσική, ίσως και την άσκηση) για ορισμένη χρονική περίοδο. Η ιδέα πίσω από όλη αυτή τη στρατηγική είναι να δημιουργήσεις ένα χρονικό κενό ευχαρίστησης στο σήμερα, το οποίο θα περιορίσει την έκθεσή σου σε γρήγορες εκρήξεις ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που σχετίζεται με την ευχαρίστηση, την ανταμοιβή και τα κίνητρα, ώστε να μπορέσεις να νιώσεις περισσότερη ευχαρίστηση αργότερα και να αντιμετωπίσεις τις ευθύνες σου μέσα από νέες πηγές ενέργειας και ανανεωμένα κίνητρα. Στους υποστηρικτές αυτής της μορφής δίαιτας ανήκουν πολλοί tech freak τύποι, που έχουν φτάσει σε πολλά διαφορετικά άκρα μέσω της τεχνολογίας. Και όλοι αυτοί τώρα είτε αποφάσισαν να δουν τη "νηστεία της ντοπαμίνης" σαν μια αποτοξίνωση από τα ψηφιακά και κοινωνικά μέσα είτε επιβάλλουν στον εαυτό τους μια ακόμα αυστηρότερη μορφή αυτοπεριορισμού από την ευχαρίστηση αποφεύγοντας μέχρι και να μιλήσουν για οτιδήποτε μπορεί να τη διεγείρει. Αυτό, όπως είναι κατανοητό, πυροδότησε πολλά σχόλια και έθεσε αρκετά ερωτήματα σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει στο σώμα μας κατά τη διάρκεια αυτής της μάλλον περίεργης "νηστείας της ντοπαμίνης", για το αν η επιστήμη μπορεί να την υποστηρίξει ικανοποιητικά και στο τέλος τέλος κατά πόσο διαφέρει από κάποιες ασκήσεις διαλογισμού.

Η επιστήμη πίσω από τη "νηστεία της ντοπαμίνης" 

Το ερώτημα τώρα είναι αν μπορεί να υπάρξει συσσώρευση ντοπαμίνης στον οργανισμό μας. Η επιστημονική συλλογιστική έχει ως εξής: Η συχνή απελευθέρωση ντοπαμίνης μέσω ευχάριστων δραστηριοτήτων υπερφορτώνει τους υποδοχείς ντοπαμίνης στον εγκέφαλο προκαλώντας μείωση του αριθμού των υποδοχέων της. Με άλλα λόγια, σε καθιστά σταδιακά λιγότερο ευαίσθητη στην ντοπαμίνη. Έτσι λοιπόν, χρειάζεσαι διαρκώς περισσότερη διέγερση (περισσότερες αναρτήσεις, περισσότερα βίντεο με αστείες γκριμάτσες, περισσότερα likes) προκειμένου να νιώσεις την ίδια ευχαρίστηση. Αποφεύγοντας όμως αυτά τα ερεθίσματα για λίγο, δηλαδή υιοθετώντας τη "νηστεία της ντοπαμίνης, μπορείς να αυξήσεις τον αριθμό των υποδοχέων της ντοπαμίνης. Και άρα να βρίσκεις ευχαρίστηση πιο εύκολα στην κάθε σου μέρα. Αυτή η εξήγηση, όπως αποδεικνύεται, προέρχεται από μια σειρά ερευνών της νευροεπιστήμης οι οποίες σχετίζονται με την τοξικομανία. Σύμφωνα με τον Eric Bowman, PhD, λέκτορα στον τομέα των Νευροεπιστημών, ο οργανισμός μας μπορεί να προχωρήσει σε "μοριακές προσαρμογές" στους υποδοχείς της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο με την πάροδο του χρόνου αν "πλημμυρίσει" με υπερβολική ντοπαμίνη. Από την άλλη, βέβαια, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι πιθανότατα κάτι τέτοιο δε θα συνέβαινε, εκτός κι αν κάποιος έπαιρνε φάρμακα, όπως οπιούχα, ή είχε κάποια νευρολογική διαταραχή.

Μπορεί να είναι ρεαλιστική αυτή η "νηστεία";

Και ναι και όχι, λένε οι ειδικοί. Πρώτα απ’ όλα, η ενέργεια αυτή δεν υφίσταται – η "νηστεία της ντοπαμίνης" δεν είναι κάτι που μπορούμε να κάνουμε. Χρειαζόμαστε ντοπαμίνη για βασικές σωματικές λειτουργίες και η αποφυγή ερεθισμάτων δε θα προκαλέσει τη διακοπή της παραγωγής της. Και σίγουρα αυτή η ιδέα ότι θα επωφεληθούμε από τη μείωση των ευχάριστων ερεθισμάτων σε γενικές γραμμές, συμπεριλαμβανομένων και υγιών συμπεριφορών, όπως η άσκηση και η κοινωνικοποίηση με φίλους, προφανώς είναι προβληματική. "Νομίζω ότι είναι καλό να κάνουμε διαλείμματα από την τεχνολογία, καθώς έχουμε εξαρτηθεί πολύ από αυτήν και σίγουρα αυτό μπορεί να επηρεάσει την ψυχική μας υγεία με δυσμενείς τρόπους, αλλά η "ρύθμιση” της απόκρισης στην ντοπαμίνη είναι πολύ πιο περίπλοκη από την αποφυγή όλων των πραγμάτων που μας φέρνουν χαρά" επισημαίνει ο νευρολόγος Ilene Ruhoy, MD, PhD.

Ένας καλύτερος τρόπος για να ακολουθήσεις τη "νηστεία"

Ο Cameron Sepah, PhD, ψυχολόγος και επίκουρος καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή UCSF, είναι ένας από τους ειδικούς που τάσσονται υπέρ της "νηστείας της ντοπαμίνης" όταν γίνεται σωστά. Αφού παρατήρησε μια αύξηση των εθισμών στη συμπεριφορά (π.χ. τεχνολογία, τυχερά παιχνίδια και εθισμοί στα τρόφιμα), αποφάσισε να δημιουργήσει μια πιο τυποποιημένη, επιστημονικά τεκμηριωμένη έκδοση της "νηστείας της ντοπαμίνης". Σε αυτήν ο ίδιος συνιστά "νηστεία" από προβληματικές συμπεριφορές κατά τη διάρκεια χρονικών περιόδων που συνήθως σχετίζονται με την ανάπαυση. Σκέψου, λοιπόν, 1 έως 4 ώρες στο τέλος της ημέρας, μία ημέρα του Σαββατοκύριακου, ένα Σαββατοκύριακο ανά τρίμηνο. "Προσωπικά, συμμετέχω στη "νηστεία της ντοπαμίνης” χρησιμοποιώντας ασκήσεις διαλογισμού και περιόδους αποσύνδεσης από τη σύγχρονη ζωή περνώντας χρόνο στη φύση" λέει η Molly Maloof, MD, παθολόγος, η οποία επικεντρώνεται στη βελτιστοποίηση της υγείας σε επενδυτές-στελέχη του Σαν Φρανσίσκο και της Silicon Valley. "Νομίζω ότι είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να έρθεις σε επαφή με τις επιθυμίες σου, να ηρεμήσεις την ψυχή σου, να διώξεις το άγχος και να γίνεις πιο πειθαρχημένη". Στην πραγματικότητα, αυτό που πρεσβεύει η νέα τάση δεν είναι κάτι καινούριο. Αναζητά περισσότερη προσοχή σε όλες τις πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, λιγότερη τεχνολογία, περισσότερο συντονισμό του εσωτερικού εαυτού με τον εξωτερικό. Και ενώ τα στελέχη της Silicon Valley κάνουν τη "νηστεία της ντοπαμίνης" να φαίνεται σαν μια νέα ανακάλυψη, στην πραγματικότητα είναι περισσότερο μια μοντέρνα νέα φόρμουλα για να μας βοηθήσει να εφαρμόσουμε μερικές από τις βασικές και ουσιαστικές ανάγκες για να ζούμε καλύτερα.

Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις

Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr