Από τη Μαρία Τσιάκα, διευθύντρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, υποψήφια διδάκτορα Institute of Psychiatry King’s College, ψυχοθεραπεύτρια-οικογενειακή θεραπεύτρια.
Η έμπνευση και η παρακίνηση μέσα από τα social media για περισσότερη άσκηση και καλύτερη διατροφή θα μπορούσε να είναι κάτι πολύ θετικό, προωθώντας ένα κίνημα για περισσότερη φυσική δραστηριότητα και καλύτερη ποιοτικά διατροφή. Μέρος αυτών είναι το fitspiration, όπως ονομάζεται «κωδικοποιημένα», ένα online φαινόμενο που γιγαντώθηκε τα τελευταία χρόνια. Τυπικά, το κίνημα αυτό αντιπροσωπεύουν φωτογραφίες από σούπερ fit γυναίκες που συνοδεύονται από ενθαρρυντικές λέξεις και φράσεις με στόχο να μας εμπνεύσουν να υιοθετήσουμε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Παρ’ όλ’ αυτά, διαπιστώνεται πως αυτές οι fit φωτογραφίες και παρακινήσεις συχνά έχουν αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς καλλιεργούν σε πολλές γυναίκες μια αρνητική εικόνα και απογοήτευση ή δυσαρέσκεια για το σώμα τους.
Μπορεί μια θετική τάση να είναι αρνητική;
Γιατί από μια θετική ενθάρρυνση το fitspo μετατρέπεται σε ένα «μοχλό» που ξυπνά αρνητικά συναισθήματα για το σώμα μας; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Μέσω αυτής της τάσης επιβάλλεται ως απόλυτη αξία το τέλειο και γυμνασμένο σώμα, ενώ η συνεχής σύγκριση μιας γυναίκας με τα σώματα που προβάλλονται από τα social media μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα ανεπάρκειας και ματαίωσης. Σκέψου το... Τι μήνυμα μας στέλνει το fitspo; Το να είσαι λεπτή δεν είναι αρκετό αν δεν είσαι και επαρκώς γυμνασμένη! Το νέο μήνυμα, δηλαδή, είναι ότι, για να είσαι υγιής, θα πρέπει να χάσεις βάρος με έντονη φυσική δραστηριότητα, άρα μιλάμε για τον απόλυτο συνδυασμό thinspiration και fitspiration.
Ο καθοριστικός ρόλος της εικόνας
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση International Journal of Eating Disorders έδειξε ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε εικόνες γυναικών με πολύ λεπτό και μυώδες σώμα ενισχύουν τη δυσαρέσκεια για το σώμα, την εμμονή για την απώλεια κιλών και κυρίως λιπώδους μάζας, με στόχο την ανάδειξη των γυμνασμένων μυών. Παράλληλα, ενισχύουν την εφαρμογή πρακτικών που συνδέονται μ’ εκείνες των διατροφικών διαταραχών. Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Παρότι ως θεωρία τα μηνύματα που συνοδεύουν αυτές τις φωτογραφίες εμπεριέχουν θετικά συνθήματα, όπως «το δυνατό σώμα είναι το νέο skinny», «σκέψου τις συνέπειες αν δεν το κάνεις», «η άσκηση είναι σαν εξάρτηση, το σώμα σου την επιζητά όλο και περισσότερο», στην πράξη αυτό που προωθείται είναι ένα νέο κοινωνικό μοντέλο εξιδανικευμένου προτύπου ομορφιάς: το λεπτό σώμα είναι τέλειο μόνο αν είναι «fit». Και όλο αυτό καταλήγει να έχει ως στόχο την επιθυμία για το απόλυτα άλιπο fit σώμα και να απομακρύνεται από τη φυσική επίδραση της άσκησης, την απόκτηση υγιούς σώματος ανεξαρτήτως βάρους.
Η εικόνα και η δυσαρέσκεια για το σώμα
Η δύναμη της εικόνας είναι καταλυτική και διαμορφώνει άποψη και θέση ενισχύοντας σκέψεις και συμπεριφορές. Αν το δούμε αυτό επιστημονικά, σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής εκμάθησης, εμπεδώνουμε συμπεριφορές και κανόνες παρατηρώντας τους άλλους: πώς δρουν και ποιο είναι το αποτέλεσμα των πράξεών τους. Όσο πιο πολύ επιβραβεύεται μια συμπεριφορά (βλ. likes, views ή θετικά σχόλια) τόσο πιο πολύ κινητοποιούμαστε να την αντιγράψουμε και να την επαναλάβουμε. Ακολουθώντας λοιπόν το πρότυπο του fitspo, η γυμναστική και η δίαιτα είναι η μοναδική οδός για την πολυπόθητη επίτευξη του τέλειου σώματος (λεπτού και γυμνασμένου), οπότε αυτές οι συμπεριφορές θα ενισχυθούν σημαντικά (περιορισμός-γυμναστική). Κι αν, παρά τις προσπάθειές μας, την κούραση και τη στέρηση, το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που θα θέλαμε, κάνοντας πάντα σύγκριση με τις εικόνες των άλλων, τότε η σωματική δυσαρέσκεια βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί και να διαμορφώσει νέες αντιλήψεις και συμπεριφορές που αφορούν τη διαχείριση της τροφής και οδηγούν στην αρνητική εικόνα σώματος.
Τι σημαίνει αρνητική εικόνα σώματος;
Εικόνα σώματος είναι η άποψη που έχουμε εμείς για την εξωτερική μας εμφάνιση. Η άποψη αυτή συνοδεύεται από σκέψεις, αντιλήψεις, πεποιθήσεις, συναισθήματα και συμπεριφορές που αφορούν κάποια χαρακτηριστικά: την ελκυστικότητα, την αποδοχή, την υγεία και τη λειτουργικότητα του σώματός μας. Η άποψη αυτή διαμορφώνεται σταδιακά από την παιδική μας ηλικία κυρίως από τις αντιδράσεις ή τα σχόλια οικείων μας (οικογενειακό, ενδοσχολικό ή εξωσχολικό περιβάλλον) για το σώμα μας. Αν ταυτόχρονα υπήρχε η τάση να αναζητούμε την τελειότητα και να ασκούμε μόνιμη κριτική στον εαυτό μας, τότε οι πιθανότητες να έχουμε αρνητική ή, αλλιώς, διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος αυξάνονται κατακόρυφα.
Χτίσε άμυνα!
Να θυμάσαι ότι είμαστε όλες μοναδικές και αξιαγάπητες, ως άνθρωποι και ως γυναίκες. Είναι φυσικό και μπορεί να συμβεί, να παγιδευόμαστε στα στερεότυπα και να προσπαθούμε να γίνουμε κάτι που στην ουσία δε μας αντιπροσωπεύει. Όμως, η θετική εικόνα για το σώμα μας βασίζεται αποκλειστικά στην αγάπη και στο σεβασμό γι’ αυτό, ανεξάρτητα αν δεν είμαστε απόλυτα ικανοποιημένες για όλες τις πτυχές του. Πώς μπορείς να κινητοποιήσεις τον εαυτό σου για να έχεις μια πιο θετική εικόνα σώματος;
- Μάθε να εκτιμάς τη μοναδική ομορφιά και τη λειτουργικότητα του σώματός σου.
- Αποδέξου (ή ακόμα και θαύμασε) το σώμα σου, συμπεριλαμβανομένων των σημείων που δε συνάδουν με τις εξιδανικευμένες αναλογίες που προβάλλονται από τα ΜΜΕ.
- Νιώσε όμορφα, άνετα και με αυτοπεποίθηση με το σώμα σου. Αυτό, θα διαπιστώσεις, συχνά αντανακλάται ως εξωτερική ακτινοβολία ή «λάμψη»!
- Τόνισε τα δυνατά στοιχεία του σώματός σου και μη στέκεσαι στις ατέλειες – όλες έχουμε!
- Τέλος, αντιμετώπισε με σκεπτικισμό όλα εκείνα τα μηνύματα που προβάλλουν το ιδανικό σώμα ως μοναδική πηγή ευτυχίας.
Διάβασε επίσης: Έχεις ανασφάλεια με το σώμα σου; Πώς θα αντιμετωπίσεις το body shaming;
10 συμπτώματα που δείχνουν ότι τα πρότυπα σε επηρεάζουν αρνητικά
1. Θέλεις να χάσεις βάρος κυρίως για αισθητικούς και όχι για λόγους υγείας.
2. Συγκρίνεις το σώμα σου μ’ εκείνο άλλων γυναικών.
3. Αποφεύγεις να φωτογραφίζεσαι με τις παρέες σου.
4. Μιλάς αρνητικά για τον εαυτό σου και το σώμα σου.
5. Δυσκολεύεσαι με την αγορά ρούχων και αποφεύγεις τα ψώνια μέχρι να φτάσεις το επιθυμητό βάρος.
6. Ζυγίζεσαι συνέχεια.
7. Αναβάλλεις να κάνεις πράγματα μέχρι να φτάσεις το ιδανικό βάρος ή σώμα.
8. Όταν οι άλλοι σου κάνουν κομπλιμέντα, αισθάνεσαι άβολα και πιστεύεις πως σου λένε ψέματα.
9. Έχεις αλλάξει τις διατροφικές σου συνήθειες, αποφεύγεις γεύματα, έχεις υπερφαγικά επεισόδια ή μένεις για πολλές ώρες χωρίς φαγητό.
10. Η αντανάκλασή σου στον καθρέφτη είναι ένα μαρτύριο. Κάθε φορά βρίσκεις κάτι αρνητικό στο σώμα σου και ελέγχεσαι συνεχώς ή, αντίθετα, αποφεύγεις να κοιτάξεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη, γιατί νιώθεις άγχος και ντροπή για το σώμα σου.
*Fitspiration: Σύνθετη λέξη από τις αγγλικές fitness και inspiration, αντανακλά την τάση στα social media που προωθεί την άσκηση και τη δίαιτα.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
