istock
Τι είναι τα φυτικά φάρμακα, πώς δρουν και πόσο ασφαλή είναι; Θέσαμε τις παραπάνω ερωτήσεις -και μερικές ακόμη- στη Ζαφειρένια Παπαζαφειρίου, DPharm MSc στη Φυτοθεραπεία και ιδού οι απαντήσεις της.
Τι είναι τα φυτικά φάρμακα;
Ένα "φυτικό φάρμακο" είναι ένα προϊόν που περιέχει αποκλειστικά μία ή περισσότερες φυτικές ουσίες, φυτικά παρασκευάσματα ή συνδυασμούς αυτών ως δραστικά συστατικά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι τουλάχιστον το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί τα φυτά ως πηγή θεραπείας είτε κατ’ αποκλειστικότητα είτε όχι. Όταν όμως μιλάμε για τα φυτικά φάρμακα, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως ένα προϊόν φυτικής προέλευσης δεν είναι συνώνυμο με την ασφάλεια και με την έλλειψη ανεπιθύμητων ενεργειών. Ένα φυτικό προϊόν που προέρχεται από ένα θεραπευτικό φυτό έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με ένα φάρμακο γιατί στην πραγματικότητα αυτό είναι.
Τα φυτά χρησιμοποιούνται μόνο για τα φυτικά φάρμακα;
Όχι, τα φυτά δεν αποτελούν μόνο την πρώτη πηγή δραστικών ουσιών που χρησιμοποιήθηκαν για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών αλλά είναι η βάση για την επιστημονική ανάπτυξη της μοντέρνας φαρμακολογίας. Ακόμη και σήμερα τα φυτά προσφέρουν βιολογικά ενεργές ουσίες μέσω της απευθείας χρήσης τους, σε μορφή ταμπλετών και σιροπιών, μέσω της παρασκευής εκχυλισμάτων και βαμμάτων ή ακόμα και έμμεσα δηλαδή με τον σχεδιασμό νέων συνθετικών δραστικών μορίων με βάση αυτών των φυτών. Με την ανάπτυξη της επιστήμης της χημείας και των πρώτων συνθετικών φαρμάκων η φυτοθεραπεία παραγκωνίστηκε. Τις τελευταίες δεκαετίες όμως ξανα-ανακαλύφθηκε είτε σαν εναλλακτική θεραπεία, συμπληρωματική με την συμβατική ή σαν πρόληψη και σαν θεραπεία παθολογιών ήσσονος σημασίας. Σε κάθε χώρα υπάρχουν φυτικά ιάματα που χρησιμοποιούνται παραδοσιακά και έχουν ρίζες όχι μόνο στην παραδοσιακή ιατρική αλλά και στη φιλοσοφία, στη θρησκεία και γενικά στη κουλτούρα κάθε λαού.
Πώς δρουν τα φυτικά φάρμακα;
Οι φυτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη φυτοθεραπεία είναι πάρα πολλές και όλες είναι εντελώς φυσικές. Ο μηχανισμός δράσης τους είναι πάντα φαρμακολογικός. Πολλές φορές τα ενεργά συστατικά που περιέχονται σε ένα φυτό είναι τόσα και τέτοιου είδους όπου είναι αδύνατο να διαχωριστούν γιατί διαφορετικά θα χάσουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Οπότε δεν είναι σωστό να μιλάμε για μία μόνο δραστική επειδή όλα αυτά τα συστατικά του φυτού που μοιάζουν ανενεργά, συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα της κύριας δραστικής: αυτό είναι το λεγόμενο φυτό-σύμπλεγμα.
Είναι ασφαλή τα φυτικά φάρμακα;
Τα φάρμακα φυτικής προέλευσης μελετώνται και αξιολογούνται για την ασφάλεια, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα τους με τον ίδιο τρόπο όπως και τα υπόλοιπα φάρμακα. Σε αυτά όμως προκύπτουν επιπλέον θέματα που αφορούν την ποιότητα τους όπως οι εδαφο-κλιματικοί παράγοντες και η ενδεχομένως κακή μέθοδος παρασκευής τους. Συνεπώς τα φυτικά φάρμακα δεν είναι όλα ασφαλή. Κάποια μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες ενώ κάποια θεωρούνται πιο ασφαλή. Σε όλες τις περιπτώσεις, η γνώση για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια τους είναι βασική για τη φυτοθεραπεία. Χρειάζεται επίσης ο αυτός που τα συστήνει να γνωρίζει τα φαρμακοκινητικά και φαρμακοδυναμικά χαρακτηριστικά των επιμέρους δραστικών τους, ο μηχανισμός δράσης τους και η τοξικότητα τους.
Συνδυάζονται με τα "χημικά" φάρμακα;
Τα φυτικά φάρμακα μπορούν να συνδυαστούν με τα συνθετικά χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις. Όπως σε όλες τις συνδυαστικές θεραπείες υπάρχουν περιορισμοί που αφορούν τη συγχορήγηση κάποιων φαρμάκων είτε γιατί δρουν συνεργικά είτε ανταγωνιστικά.
Τι ισχύει στην Ελλάδα για τα φυτικά φάρμακα;
Σήμερα στην χώρα μας τα περισσότερα σκευάσματα φυτοθεραπείας είναι καταχωρημένα στον ΕΟΦ ως συμπληρώματα διατροφής και ορισμένα είναι καταχωρημένα ως φάρμακα φυτικής προέλευσης χωρίς όμως ακόμα να είναι συνταγογραφούμενα, κάτι που συμβαίνει ήδη σε κάποιες χώρες του εξωτερικού. Αυτό σημαίνει ότι είναι διαθέσιμα στους ασθενείς οι οποίοι τα τελευταία χρόνια στρέφονται έτσι κι αλλιώς στην αυτοθεραπεία, πόσο μάλλον σε προϊόντα που θεωρούν ακίνδυνα. Τέλος, οι πρώτες ύλες φυτικής προέλευσης, τα φυτικά φάρμακα και οι παρασκευές τους έχουν καθοριστεί και καταγραφεί από την Ευρωπαϊκή φαρμακοποιία και από τον ευρωπαϊκό οργανισμό φαρμάκων (ΕΜΑ).
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
