Πέντε επαναστατικές εξελίξεις στον σακχαρώδη διαβήτη που πρέπει να γνωρίζεις

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, ανακαλύπτουμε τις τελευταίες εξελίξεις στην πρόληψη και θεραπεία της νόσου.

iStock

*Ευχαριστούμε τον Νίκο Γιαννακόπουλο, παθολόγο - διαβητολόγο.

Περίπου 1 εκατομμύριο Έλληνες πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, με τα ποσοστά να αυξάνονται, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σήμερα υπολογίζεται ότι το 6-8% του γενικού πληθυσμού των ενηλίκων παγκοσμίως πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, ενώ υπολογίζεται ότι σε 10-15 χρόνια θα φτάσει το 10% του πληθυσμού και αυτό οφείλεται στον τρόπο ζωής μας κατά κύριο λόγο.

Η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες (γλυκά, ζυμαρικά, ρύζι, ψωμί) και λίπος (κόκκινο κρέας, παχιά τυριά, κρέμα γάλακτος) σε συνδυασμό με την έλλειψη άσκησης οδηγεί σε παχυσαρκία και στη συνέχεια σε εκδήλωση σακχαρώδους διαβήτη σε προδιατεθειμένα άτομα.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος, που οφείλεται σε ανεπάρκεια ινσουλίνης, η οποία μπορεί να είναι απόλυτη (το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει ινσουλίνη εξαιτίας καταστροφής των ινσουλινοπαραγωγικών κυττάρων, όπως συμβαίνει στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, που η θεραπεία του εξαρτάται απόλυτα από τη χορήγηση ινσουλίνης – γνωστό και ως "ινσουλινοεξαρτώμενο" ή "νεανικό") ή σχετική (το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη και μάλιστα περισσότερη απ’ ό,τι φυσιολογικά, γιατί οι ιστοί δεν "υπακούν" όπως θα έπρεπε, λόγω γενετικής προδιάθεσης, παχυσαρκίας, έλλειψης σωματικής δραστηριότητας, οπότε με την πάροδο του χρόνου το πάγκρεας εξαντλείται και έχουμε την κλινική εκδήλωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2).

Ο πιο συχνός τύπος διαβήτη στον σύγχρονο κόσμο είναι ο διαβήτης τύπου 2, ο οποίος αντιπροσωπεύει περί το 95% των περιπτώσεων. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις τόσο στη θεραπευτική του διαβήτη τύπου 2 όσο και ως προς τον τρόπο μέτρησης των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα και, επομένως, στην παρακολούθηση του διαβήτη αλλά και του τρόπου χορήγησης της ινσουλίνης στην ινσουλινοεξαρτώμενη μορφή του τύπου 1.

Εξελίξεις σχετικά με τον διαβήτη τύπου 2

Επειδή ο διαβήτης τύπου 2 αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια (έμφραγμα - εγκεφαλικό), νεφρική ανεπάρκεια και συχνότερη εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας, η θεραπευτική του πρέπει να εστιάζεται σε αυτά τα πεδία. Μέχρι τώρα μπορούσαμε να διορθώσουμε με φάρμακα ή/και ινσουλίνη μόνο το αυξημένο σάκχαρο στο αίμα ώστε να μη χαλάει το αγγειακό τοίχωμα και να οδηγούμαστε σε αποφράξεις αγγείων. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν φάρμακα που προλαβαίνουν, πέρα από τη ρύθμιση του σακχάρου, και τις απώτερες επιπλοκές. Μπορούν ακόμα και να μας αδυνατίζουν.

Εξελίξεις σχετικά με τον διαβήτη τύπου 1

Οι άνθρωποι με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 πρέπει να παρακολουθούν διαρκώς τα επίπεδα του σακχάρου τους. Μέχρι πρότινος η μέτρηση γινόταν μόνο με τρύπημα του δαχτύλου προκειμένου να κυλήσει μία σταγόνα αίμα και να μετρηθεί – ορισμένοι έπρεπε να επαναλαμβάνουν έως και έξι φορές την ημέρα. Ευτυχώς, σήμερα η τεχνολογία βρίσκεται στο πλευρό τους προσφέροντας τη δυνατότητα της διαρκούς καταμέτρησης του σακχάρου μέσω μιας μικρής συσκευής που φορά διαρκώς ο ασθενής. Σε ορισμένους μάλιστα ασθενείς δίνεται και αντλία συνεχούς υποδόριας έγχυσης ινσουλίνης. Μάλιστα, οι δύο συσκευές μπορούν να "συνεργάζονται" μεταξύ τους με αυτοματοποίηση της χορήγησης ινσουλίνης.

Συστήματα συνεχούς καταγραφής της γλυκόζης (CGM)

Τα CGM αποτελούν τον πιο σύγχρονο τρόπο καταγραφής των επιπέδων του σακχάρου. Διαθέτουν μικρούς αισθητήρες γλυκόζης που τοποθετούνται ακριβώς κάτω από το δέρμα (συνήθως στο μπράτσο ή στην κοιλιά). Την τοποθέτηση κάνει ο γιατρός και είναι ταχύτατη, χωρίς να προκαλεί πόνο. Ο αισθητήρας μετρά τις αλλαγές στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος στα υγρά του σώματος (μεσοκυττάριο υγρό) που περιβάλλουν τον αισθητήρα και στέλνουν την πληροφορία στον μεγέθους μικρού κινητού καταγραφέα, τον οποίο μπορεί να τοποθετήσει κανείς εύκολα στη ζώνη του.

Η συσκευή CGM καταχωρίζει ανά πάσα στιγμή, αυτόματα, τις μετρήσεις γλυκόζης αίματος, προβάλλοντας τα αποτελέσματα σε μια οθόνη ή και στο κινητό τηλέφωνο, κατά βούληση. Ο αισθητήρας (σωληνάκι) αντικαθίσταται σε διάστημα κάποιων ημερών, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή. Η συσκευή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ορισμένο χρονικό διάστημα, προκειμένου να καταγραφούν δεδομένα και να προσαρμοστεί η αγωγή και η δίαιτα του ατόμου ή να παραμείνει μόνιμα. Για ασθενείς με διαβήτη τύπου 1, εγκύους και ασθενείς με παγκρεατεκτομή ή νεοπλάσματα παγκρέατος το σύστημα καλύπτεται χωρίς συμμετοχή από τα ασφαλιστικά ταμεία.

Αντλία συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης

Πρόκειται για μια επίσης μικρή συσκευή, περίπου στο μέγεθος του μικρότερου κινητού τηλεφώνου που κυκλοφορεί. Η αντλία τοποθετείται εξωτερικά στο σώμα, π.χ. στη ζώνη ή στην τσέπη, και χορηγεί διαρκώς μια ρυθμιζόμενη ποσότητα ινσουλίνης ταχείας δράσης μέσω ενός σετ έγχυσης που καταλήγει σε έναν λεπτό καθετήρα, ο οποίος μπαίνει κάτω από το δέρμα. Το σετ έγχυσης και το σημείο τοποθέτησής του στο δέρμα θα πρέπει να αλλάζουν κάθε 3 ημέρες, προκειμένου να αποφεύγονται οι λοιμώξεις, η απόφραξη του καθετήρα και οι σκληρύνσεις του δέρματος ή άλλοι ερεθισμοί.

Οι νεότερες αντλίες ινσουλίνης δε φέρουν σετ έγχυσης με καθετήρα, είναι μιας χρήσης και αυτοκόλλητες, σε μέγεθος μικρότερο του σπιρτόκουτου. Μάλιστα, η διαχείρισή τους γίνεται μέσω ειδικής εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο του χρήστη. Οι αντλίες ινσουλίνης υποστηρίζονται από τους καταγραφείς που παρέχουν 24ωρη συνεχή καταγραφή των επιπέδων ινσουλίνης. Οι καταγραφείς είναι αισθητήρες μεγέθους ίσου με κέρμα 2 ευρώ που τοποθετούνται στην κοιλιακή χώρα ή στο αντιβράχιο.

Ο καταγραφέας επικοινωνεί με την αντλία μέσω bluetooth. Με αυτό τον τρόπο, επιτρέπεται να γίνεται έγχυση της απαιτούμενης ποσότητας ινσουλίνης από την αντλία που έχει διαβάσει προηγουμένως τα επίπεδα σακχάρου από τον καταγραφέα.

Αυτοματοποιημένο "Τεχνητό Πάγκρεας"

Έτσι, είμαστε ένα βήμα πριν από την ολοκλήρωση του "τεχνητού παγκρέατος", οπότε ο ασθενής δε θα χρειάζεται να παρεμβαίνει στη χορήγηση ινσουλίνης από την αντλία. Και η αντλία χορηγείται σε διαβήτη τύπου 1 από τα ταμεία με αιτιολογημένη συνταγογράφηση. Για το (απώτερο) μέλλον σχεδιάζεται ανάπλαση των κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, αναγέννησή τους ή μεταμόσχευση. Πολλές οι προσπάθειες και ελπίζουμε να ευοδωθούν.